WIBOR - wadliwe umowy kredytowe?

Kolejnym ciosem dla sektora bankowego może stać się orzecznictwo związane z umowami kredytów złotówkowych, które zawierają w swoich zapisach tzw. wskaźnik WIBOR (3M lub 6M).

1. Czym jest WIBOR?

Jest to skrót od nazwy Warsaw Interbank Offered Rate. Oznacza on wskaźnik referencyjny, który ustalano w procesie fixingu/kwotowania. WIBOR obliczany jest na podstawie transakcji pomiędzy 10 bankami, które w teorii pożyczają sobie środki pieniężne. W praktyce jednak są to transakcje fikcyjne, które nie mają pokrycia w rzeczywistości. W znakomitej większości są to jedynie deklaracje/propozycje, które nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości. Sam wskaźnik ustalany jest przez sektor bankowy w sposób mocno autonomiczny. Do wyliczania oprocentowania kredytów stosuje się różny przedział czasowy tj. WIBOR 1M - jednomiesięczny, WIBOR 3M - kwartalny, WIBOR 6M - półroczny. Banki podają o określonej godzinie administratorowi stawkę (kwotowanie) według, której mogłyby pożyczyć daną sumę innemu podmiotowi (bankowi). Spośród podanych kwot wyliczona zostaje średnia, która stanowi wysokość wskaźnika WIBOR.

2. Kto tworzy i odpowiada za wskaźnik WIBOR?

Początkowo administrowaniem wskaźnika WIBOR zajmował się podmiot ACI Polska (Stowarzyszenie Rynków Finansowych), a następnie GPW Benchmark S.A. Instytucje te tworzyły wewnętrzne regulaminy, które zawierały zapisy odnośnie rzeczonego wskaźnika. Przez długi okres czasu brak było konkretnego, zinstytucjonalizowanego, państwowego nadzoru nad WIBORem. Formalnie został on objęty działalnością Komisji Nadzoru Finansowego od 16.12.2020 r.

Dodatkowo wskazać należy dopiero w marcu 2019 r. na skutek zmian w prawie unijnym pojęcie WIBOR pojawiło się w rozporządzeniu wykonawczym komisji europejskiej.

3. Jaki wpływ na umowę kredytową ma wskaźnik WIBOR?

W przypadku występowania w umowie kredytowej wskaźnika WIBOR dochodzi do sytuacji, gdzie jego wzrost implikuje wzrost oprocentowania kredytu, co przekłada się na samą ratę. Ewentualna stała marża banku nie chroni kredytobiorcy przed zmianą wysokości należności pobieranej przez instytucje finansową. Zgodnie z założeniami zmienne oprocentowanie kredytu ma służyć uzyskiwaniu przez Bank odsetek w wysokości rynkowej. Kwoty powyżej tego progu stanowią dodatkowe wynagrodzenie, co budzi poważne wątpliwości. W praktyce wskaźnik WIBOR nie doznaje żadnych ograniczeń i może rosnąć w sposób ciągły, podnosząc jednocześnie zobowiązanie kredytobiorcy. Nie bez znaczenia jest fakt, iż kredytobiorca mający status konsumenta (a więc podmiotu szczególnie chronionego) jest narażony na nieograniczoną zmianę wskaźnika, który warunkuje wysokość comiesięcznej raty kredytu. Instytucja finansowa nie doznaje w tym zakresie żadnego ryzyka.

4. Nieprawidłowości występujące w umowach kredytowych zawierających wskaźnik WIBOR

Wiele z zapisów, które znajdują się w umowach kredytowych zawierających wskaźnik WIBOR może posiadać zapisy niezgodne z obowiązującymi regulacjami prawnymi. Szczegółowa analiza poszczególnych dokumentów niejednokrotnie pozwala na dostrzeżenie poważnych uchybień i nieprawidłowości w działaniach banków. Wśród głównych zastrzeżeń wymienić można:

• obciążenie konsumenta ryzkiem zmiany oprocentowania umowy kredytu poprzez zmianę wskaźnika WIBOR,
• brak należytego poinformowania kredytobiorcy (słabszej strony stosunku zobowiązaniowego) o ryzyku związanym z zawarciem umowy kredytowej, która posiada wskaźnik WIBOR,
• brak podania przez Bank w jaki sposób, gdzie i przez kogo wskaźnik WIBOR jest konstruowany,
• brak wskazania źródła według, którego konsument mógłby powziąć informacje na temat fixingu/kwotowania i tego, które z instytucji finansowych biorą w przedstawionym procesie udział,
• brak wskazania czy bank, który udziela kredytu ma realny wpływ na wysokość wskaźnika WIBOR,
• brak przedstawienia symulacji dotyczącej wysokości raty w odniesieniu do zmieniającego się oprocentowania (którego składową jest WIBOR),
• brak przedstawienia kredytobiorcy propozycji zawarcia umowy na oprocentowaniu stałym bądź przedstawienie oferty, która była nieadekwatna do aktualnych warunków rynkowych,
• wykorzystanie przewagi instytucji finansowej i brak dostatecznej ochrony kredytobiorcy posiadającego status konsumenta.

5. Jakie roszczenia mogą kierować kredytobiorcy w stosunku do instytucji bankowych?

Zależnie od przyjętej strategii procesowej i konstrukcji samego powództwa kredytobiorcy mogą dochodzić:

• unieważnienia całej umowy kredytowej - takie rozwiązanie wydaje się być najbardziej opłacalnym rozwiązaniem dla osób, które spłaciły już swoje zobowiązania w całości. Patrząc przez pryzmat linii orzeczniczej w tzw. sprawach „frankowych” i obowiązującej teorii dwóch kondykcji strony wzajemnie rozliczają świadczenia, które łożyły na swoją rzecz. Bank zwraca kredytobiorcy wszystkie wpłacone przez niego środki, natomiast kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu udostępnionego mu kapitału.

• „odwiborowanie umowy” - z dużą dozą prawdopodobieństwa w takim wypadku założyć można, iż kredytodawca zwróci wpłacone przez kredytobiorcę odsetki, a dalsza spłata kredytu będzie następowała bez dodatkowych korzyści banku. W takim wypadku możliwe byłoby pozostawienie marży banku. Innym rozwiązaniem w takim wypadku byłoby zastąpienie wskaźnika WIBOR regulacją proponowaną przez Sąd.

6. Czy obecny czas jest właściwy na rozpoczęcie postępowania sądowego?

Przyglądając się bacznie sytuacji w krajowym i europejskim prawodawstwie uważamy, iż rok 2025 może być bardzo korzystny dla osób posiadających kredyty złotówkowe powiązane ze wskaźnikiem WIBOR. Wynika to z bardzo konsekwentnej linii orzeczniczej TSUE, który 12.12.2024 r. wypowiedział się na temat bliskiego polskiemu stanu faktycznego w wyroku o sygn. akt C - 300/23 (sprawa hiszpańska - stosowanie wskaźników referencyjnych) w sposób bardzo korzystny dla kredytobiorców. Wiele wskazuje na to, iż odpowiedzi na złożone przez polskie sądy zapytania utrzymają podobny prokonsumencki ton. Można również dostrzec pierwsze orzeczenia sądów krajowych, które zaczynają uwypuklać wady konstruowanych i proponowanych przez banki umów kredytowych opartych o wskaźnik WIBOR. Nie bez znaczenia są również liczne podobieństwa do spraw „frankowych”, w których wyjaśnione zostało wiele ewentualnych spornych kwestii. W naszej ocenie obecny czas jest właściwy na rozpoczęcie działań związanych z dochodzeniem swoich roszczeń przed sądem.

7. Jak zweryfikować zapisy umowy pod względem ich prawidłowości?

Jako kancelaria adwokacka zajmujemy się tematyką umów kredytowych od 2017 r. Zdobyta wiedza i doświadczenie na salach sądowych pozwalają nam na kompleksową i dokładną analizę każdej umowy. Podobnie jak w przypadku kredytów powiązanych z walutami obcymi, tak w przypadku umów złotówkowych powiązanych ze wskaźnikiem WIBOR oferujemy bezpłatną analizę Państwa dokumentów. Każda umowa weryfikowana jest tak, aby kredytobiorca miał pełną wiedzę dotyczącą potencjalnych korzyści, ryzyka, a także sposobu prowadzenia sprawy i czasu trwania postępowania.
Zapraszamy do kontaktu.

Niniejszy artykuł powstał przy współpracy z adwokatem Łukaszem Kenig prowadzącym Kancelarię Adwokacką w Bielsku-Białej. http://www.kenig-adwokat.pl

]http://www.kenig-adwokat.pl[/url]